Төбәк, «йылға бөгөмөнөң эсендәге сабынлыкты беҙ төбәк тибеҙ» тиҙәр.
Туғ а н . Ҡайһы бер ауылдарҙа был һүҙҙе һеңел урынына куллан алар.
Тупҫ а. Ишеккә карата ғына әйтелә. Русса «порог» була. Был һүҙҙе тәҙрәгә карата кулланмайҙар, тәҙрә тущаһы тимәйҙәр, ә тәҙрә төбө тиҙәр.
Т ы ғы н сы к. Был һүҙҙе русса «затычка» мәғәнәһендә йыш куллан алар, Т ә ҙ р ә төбө. Башка райондарҙа тәҙрә тущаһы «п о д о к о н н и к » тигәнде шулай атайҙар.
К анус. Атайымдың һөйләгәнен һанус хәтерләйем — ул мине яңы йылда тыуҙың тип әйтә ине. Һанус һүҙен «һаман», «әле лә», «һәр вакыт» й ә к и «асык рәүештә» тигән мәғәнәлә кулланалар.
Ш ы ж ғ а т . . Щырпыны шулай атайҙар. Уны спискә тип тә әйтәләр, шырпы тимәйҙәр.
Шә кә р ә , ше кә рә. Йөрәктең тышы шәкәрә (шекәрә май) менән һапланған. Йәғни тоташ май менән түгел, бәлки селтәрләнеп, ала—сола булып торған йока май менән капланған. Күктә селтәрләнеп күренгән йоҡа болотто ла шәкәрә болот тиҙәр.
Ыҙма. Элекке заманда, йәйләүгә сығып йөрөгән сакта, кышлау урынында һалынған ағас өйҙө ыҙма тип атағандар. Хәҙерге көндә уны «өй» тигәнде йәки колхоз станындағы «такта кыуыш («балаган») тигәнде белдереү өсөн кулланылыусылар осрай.
Әңгәмә, әңгемә. Эсмәғил ағай булһа әңгәмәләр һөйләр ине — ул ил кизгән тип әйтәләр. Тимәк, әңгәмә тигән һүҙҙе «кыҙык һүҙҙәр» тигәнде белдереү өсөн кулланыусылар бар.
Әйтеш. Боронғоларҙың әйтешләренә карағанда ул былай... тип, был һүҙҙе русса «сказание, предание» һүҙҙәренең мәғәнәһен белдереп кулланалар.
Як. Русса «к о с я к » һәм «челюсть» тигән нәмәләрҙе як тип атайҙар. Көнсығыш һәм көньяк диалекттәрҙә лә шул мәғәнәлә йөрөтөлөү бар. Төньяк райөндарҙа һәм әҙәби телдә яңак формаһында йөрөтөлә.
Ерле топонимикаға карата бер нисә һуҙ К әмәл е к. Һөйләү телендә һәр урында уны шулай кәмәлек тип йөрөтәләр. Быға карағанда уны кәмә һүҙенән алынған, -лек ялғауын кушкас, «кәмә тора торған урын» тигән һүҙ була икән тип уйларға мөмкин. Урынға барып етмәҫ борон беҙ шулай тип уйланык та. Ләкин урынға барып еткәс, улай булып сыкманы. Ул Ҡамалык һүҙенән үҙгәртелгән һүҙ булып сыкты. Уның Кәмәлек формаһын алыуы рус теле транскрипцияһы аша булғанлығы аңлашылды. Рус телендә уның яҙылышы «Камелик» формаһын ала, тимәк, йомшак әйтелә. Бына ошо яҙылыш һәм әйтелеш бындағы башкорттар теленә күскән. Ҡамалык исеме борон был йылғала кама («выдра») йәнләге йәшәгәнен һәм күпләп аулау аркаһында уның бер юлы кырып бөтөрөлөүен аңлата. Топоними каға карағанда бында кама ғына түгел кондоҙ («бобр») ҙа йәшәгән була. Сөнки Клинцовка районында хәҙерге көндә Бобров-Гай һәм Боб ровка тигән ике аул исеме бар. Бобров-Гайҙың элекке башкортса исеме Ҡондоҙло булған. 1932 йылғы картала уның Ҡондоҙло исеме йәйә эсенә алынған, һуңғы карталарҙа төшөрөп калдырылған.
Ыр ғ ы ҙ . Бының Ир кыҙ һүҙенән үҙгәртелгән икәнен һөйләйҙәр. Имеш, был һыу буйында башкорт ханы йәшәгән, уның Гөлөстан исемле кыҙы булған. Ул кыҙ бик батыр булған. Ҡалмыктарға каршы һуғышканда ғәскәр башлығы булған һәм илде калмыктарҙан коткар- 150
Туғ а н . Ҡайһы бер ауылдарҙа был һүҙҙе һеңел урынына куллан алар.
Тупҫ а. Ишеккә карата ғына әйтелә. Русса «порог» була. Был һүҙҙе тәҙрәгә карата кулланмайҙар, тәҙрә тущаһы тимәйҙәр, ә тәҙрә төбө тиҙәр.
Т ы ғы н сы к. Был һүҙҙе русса «затычка» мәғәнәһендә йыш куллан алар, Т ә ҙ р ә төбө. Башка райондарҙа тәҙрә тущаһы «п о д о к о н н и к » тигәнде шулай атайҙар.
К анус. Атайымдың һөйләгәнен һанус хәтерләйем — ул мине яңы йылда тыуҙың тип әйтә ине. Һанус һүҙен «һаман», «әле лә», «һәр вакыт» й ә к и «асык рәүештә» тигән мәғәнәлә кулланалар.
Ш ы ж ғ а т . . Щырпыны шулай атайҙар. Уны спискә тип тә әйтәләр, шырпы тимәйҙәр.
Шә кә р ә , ше кә рә. Йөрәктең тышы шәкәрә (шекәрә май) менән һапланған. Йәғни тоташ май менән түгел, бәлки селтәрләнеп, ала—сола булып торған йока май менән капланған. Күктә селтәрләнеп күренгән йоҡа болотто ла шәкәрә болот тиҙәр.
Ыҙма. Элекке заманда, йәйләүгә сығып йөрөгән сакта, кышлау урынында һалынған ағас өйҙө ыҙма тип атағандар. Хәҙерге көндә уны «өй» тигәнде йәки колхоз станындағы «такта кыуыш («балаган») тигәнде белдереү өсөн кулланылыусылар осрай.
Әңгәмә, әңгемә. Эсмәғил ағай булһа әңгәмәләр һөйләр ине — ул ил кизгән тип әйтәләр. Тимәк, әңгәмә тигән һүҙҙе «кыҙык һүҙҙәр» тигәнде белдереү өсөн кулланыусылар бар.
Әйтеш. Боронғоларҙың әйтешләренә карағанда ул былай... тип, был һүҙҙе русса «сказание, предание» һүҙҙәренең мәғәнәһен белдереп кулланалар.
Як. Русса «к о с я к » һәм «челюсть» тигән нәмәләрҙе як тип атайҙар. Көнсығыш һәм көньяк диалекттәрҙә лә шул мәғәнәлә йөрөтөлөү бар. Төньяк райөндарҙа һәм әҙәби телдә яңак формаһында йөрөтөлә.
Ерле топонимикаға карата бер нисә һуҙ К әмәл е к. Һөйләү телендә һәр урында уны шулай кәмәлек тип йөрөтәләр. Быға карағанда уны кәмә һүҙенән алынған, -лек ялғауын кушкас, «кәмә тора торған урын» тигән һүҙ була икән тип уйларға мөмкин. Урынға барып етмәҫ борон беҙ шулай тип уйланык та. Ләкин урынға барып еткәс, улай булып сыкманы. Ул Ҡамалык һүҙенән үҙгәртелгән һүҙ булып сыкты. Уның Кәмәлек формаһын алыуы рус теле транскрипцияһы аша булғанлығы аңлашылды. Рус телендә уның яҙылышы «Камелик» формаһын ала, тимәк, йомшак әйтелә. Бына ошо яҙылыш һәм әйтелеш бындағы башкорттар теленә күскән. Ҡамалык исеме борон был йылғала кама («выдра») йәнләге йәшәгәнен һәм күпләп аулау аркаһында уның бер юлы кырып бөтөрөлөүен аңлата. Топоними каға карағанда бында кама ғына түгел кондоҙ («бобр») ҙа йәшәгән була. Сөнки Клинцовка районында хәҙерге көндә Бобров-Гай һәм Боб ровка тигән ике аул исеме бар. Бобров-Гайҙың элекке башкортса исеме Ҡондоҙло булған. 1932 йылғы картала уның Ҡондоҙло исеме йәйә эсенә алынған, һуңғы карталарҙа төшөрөп калдырылған.
Ыр ғ ы ҙ . Бының Ир кыҙ һүҙенән үҙгәртелгән икәнен һөйләйҙәр. Имеш, был һыу буйында башкорт ханы йәшәгән, уның Гөлөстан исемле кыҙы булған. Ул кыҙ бик батыр булған. Ҡалмыктарға каршы һуғышканда ғәскәр башлығы булған һәм илде калмыктарҙан коткар- 150
