лицистик роман тип ҡарарға тура килә. Әммә автор, ниндәй генә иллюстративлыҡҡа юлыҡмаһын, теманың яңғырашын һыҙыҡ өҫтөнә алыуҙы онотмай. Әҫәрҙә авторҙың үҙ идея-худо жество концепцияһының асыҡ булмауы тап бына шул теманы һыҙыҡ өҫтөнә алыу менән аңлатыла ла инде. Шуға ҡарап, романды шартлы рәүештә «тема романы» тип тә атарға мөмкин булыр ине. Унда, ҡыҙыҡлы ғына уйланған образдар булыуға ҡарамаҫтан, характерҙар тейешенсә асылмай ҡалған әле, характер менән сюжеттың диалектик берлеге табылып етмәгән. Был күренеш Кирәй Мәргәндең «Нарыштау итәгендә», Ғ. Иб- раһимовтың «Бер полк кешеләре» романдарында ла күҙәтелә.
* * * Очерк элементы Әкрәм Вәлиҙең 1962 йылда сыҡҡан «Гөлйемеш сәскәһе» романында ла ныҡ һиҙелә. Автор уны яҙыуға «Май ямғыры»н тамамлағас тотона, һәм, асылда, «Май ямғыры» романы булыуға ҡарамаҫтан, унан формаһы менән ныҡ ҡына айырыла. Был айырма — сюжетта. Уның сюжеты, ғөмүмән, хәҙерге заман сюжеты формалашыуында үҙенсәлекле бер күренеш төҫөн ала. Уға айырыусанлылыҡ хас, бөтөнлөк етмәй. «Гөлйемеш сәскәһе» өсөн, әйтәйек, Ғ. Ибраһимовтың «Йәшен ташы» (1960), Ғ. Лоҡмановтың «Ағымһыу» (1962), Д. Исламовтың «Йылдар һәм юлдар» (1959), Ф. Мансуровтың «Юл башы» (1961) әҫәрҙәрендәгесә төп сюжеттан тыш «эргә сюжет» характерлы.
Шундай уҡ күренеш Сәғит Агиштың киң билдәле «Нигеҙ» романында ла һиҙелгәйне. Унда автор ике ҙур теманы — мил ли интеллигенцияның формалашыуын һәм ауылдың социа листик үҫеш юлында социаль нигеҙе үҙгәреүен күтәрә. Ләкин был ике тема романда ике сюжет һыҙығы рәүешендә үҫә. Шун лыҡтан әҫәрҙең композиция тарҡаулығы килеп сыға.
Роман сюжеты бөтөнлөгөн табыу яҙыусы алдында торған иң ҡатмарлы проблемаларҙың береһе. Ул әлегәсә беҙҙең күп кенә романдарыбыҙҙың уңышын ҡаҡшатҡан сәбәп булып килде. «Нигеҙ»ҙә ул тағы ла асығыраҡ һиҙелгәйне. Бында нигеҙ те маһына бәйле ваҡиғалар романдың төп сюжет һыҙығын тәшкил итә. Әммә төп геройҙың ошо ваҡиғаларҙан ситләшеүе арҡаһын да сюжет ебе үтә нәҙегәйеп китә. Автор уны төп герой урыны на ауылға эшкә барған Роза арҡылы уның хаттары аша саҡ- 309
* * * Очерк элементы Әкрәм Вәлиҙең 1962 йылда сыҡҡан «Гөлйемеш сәскәһе» романында ла ныҡ һиҙелә. Автор уны яҙыуға «Май ямғыры»н тамамлағас тотона, һәм, асылда, «Май ямғыры» романы булыуға ҡарамаҫтан, унан формаһы менән ныҡ ҡына айырыла. Был айырма — сюжетта. Уның сюжеты, ғөмүмән, хәҙерге заман сюжеты формалашыуында үҙенсәлекле бер күренеш төҫөн ала. Уға айырыусанлылыҡ хас, бөтөнлөк етмәй. «Гөлйемеш сәскәһе» өсөн, әйтәйек, Ғ. Ибраһимовтың «Йәшен ташы» (1960), Ғ. Лоҡмановтың «Ағымһыу» (1962), Д. Исламовтың «Йылдар һәм юлдар» (1959), Ф. Мансуровтың «Юл башы» (1961) әҫәрҙәрендәгесә төп сюжеттан тыш «эргә сюжет» характерлы.
Шундай уҡ күренеш Сәғит Агиштың киң билдәле «Нигеҙ» романында ла һиҙелгәйне. Унда автор ике ҙур теманы — мил ли интеллигенцияның формалашыуын һәм ауылдың социа листик үҫеш юлында социаль нигеҙе үҙгәреүен күтәрә. Ләкин был ике тема романда ике сюжет һыҙығы рәүешендә үҫә. Шун лыҡтан әҫәрҙең композиция тарҡаулығы килеп сыға.
Роман сюжеты бөтөнлөгөн табыу яҙыусы алдында торған иң ҡатмарлы проблемаларҙың береһе. Ул әлегәсә беҙҙең күп кенә романдарыбыҙҙың уңышын ҡаҡшатҡан сәбәп булып килде. «Нигеҙ»ҙә ул тағы ла асығыраҡ һиҙелгәйне. Бында нигеҙ те маһына бәйле ваҡиғалар романдың төп сюжет һыҙығын тәшкил итә. Әммә төп геройҙың ошо ваҡиғаларҙан ситләшеүе арҡаһын да сюжет ебе үтә нәҙегәйеп китә. Автор уны төп герой урыны на ауылға эшкә барған Роза арҡылы уның хаттары аша саҡ- 309
