нигеҙҙә, абстракт романтика томанына төрөнгән шиғриәт И. Насыриҙың фекерен ҡыҫа, тойғоларын сикләй ине. Йәш әҙип прозаик әҫәрҙәр яҙып ҡарай. Ярым шиғыр, ярым проза рәүешендә тыуған нәҫер жанры уға киңерәк мөмкинлек бирҙе.
И. Насыри нәҫерҙәренең үҙенсәлеге шунда: ул был жанрҙың абстракт романтика томанын йыртып ташланы. Уның йөкмәт кеһенә генә түгел, формаһына ла тарихи конкретлыҡ бирҙе. Формаһы менән киң социаль контрасҡа ҡоролған был нәҫерҙең йөкмәткеһе — ике донъя көрәше. Был осорҙа инде башҡорт совет прозаһының арыу ғына поэтик тәжрибәһе бар ине инде. Икенсенән, И. Насыри үҙ нәҫерҙәренә публицистик үткерлекте тормоштоң ижтимағи сфераһының иң ҡайнаулы хәлдәренән ала. Шуға ла уның нәҫерҙәре тормошсаныраҡ, социаль яҡтан да яңғырашлыраҡ булды.
Ш. Фидаи, Б. Ишемғолов, Т. Йәнәбиҙәргә ҡарағанда ху дожниклыҡ күреме тәүҙән үк көслө булған И. Насыри өсөн ижадының башында уҡ нәҫер жанры артыҡ тоноҡ булды. Шу лай ҙа ул нәҫерҙең киңлек, абстракт күтәренкелек кеүек мөмкинлектәрен оҫта ғына файҙаланыуға иреште. Әгәр Ш. Фи даи, Б. Ишемғолов, Т. Йәнәби өсөн нәҫер гәзит аша халыҡ менән туранан-тура һөйләшеүҙең үҙенсәлекле юлы, шул арҡала уларҙың нәҫере оператив һәм артыҡ гәзитсә, тура һыҙыҡлы булһа, И. Насыри был жанрҙың яңынан-яңы художе стволы мөмкинлектәрен табырға тырышты. Ул нәҫерҙең роман тик образлылығынан файҙаланып, ике донъяның гигант бер об разын тыуҙырырға ынтылды. Ул шул юл менән киң ҡоласлы, ҙур һыҙыҡтар менән эш итте, нәҫер сиктәрендә ике донъяның социаль-көнкүреш контрасына нигеҙләнгән киң эскиз рәүе- - шендә генә булһа ла художестволы портретын төҙөүгә иреште. «Ике донъя» тип аталған был ике портрет-картина иҫке донъя ның үлемгә дусар булыуын, яңы социалистик донъяның йәшәү көсөн күрһәтеүгә ҡайтып ҡала.
И. Насыриҙың «Илаһалар ҙа файҙа булманы шул» (1923), «Тулҡындар менән көрәште ул» (1924), «Уҡы, бәғерем, уҡы!» (1925), «Сәскәләр... ләкин башҡалар» (1926), «Яраплан» (1926), «Ҡояш көлә лә, йылмая ла, ыржая ла» (1926), «Ике донъя» (1926), «Тағы ҡалҡтылар инде...» (1926), «Заман ахы ры» (1925), «Ҡанатһыҙ ҡоштар» (1926), «Беҙ бит пар түгел» (1926), «һин көлгәндә мин бит көлмәнем» (1927) нәҫерҙәрендә ана шул бөйөк күсеү осороноң героик-романтик йөҙө менән бер рәттән иҫке донъяның сереп тарҡалған яҡтары ла сағыла.
28
И. Насыри нәҫерҙәренең үҙенсәлеге шунда: ул был жанрҙың абстракт романтика томанын йыртып ташланы. Уның йөкмәт кеһенә генә түгел, формаһына ла тарихи конкретлыҡ бирҙе. Формаһы менән киң социаль контрасҡа ҡоролған был нәҫерҙең йөкмәткеһе — ике донъя көрәше. Был осорҙа инде башҡорт совет прозаһының арыу ғына поэтик тәжрибәһе бар ине инде. Икенсенән, И. Насыри үҙ нәҫерҙәренә публицистик үткерлекте тормоштоң ижтимағи сфераһының иң ҡайнаулы хәлдәренән ала. Шуға ла уның нәҫерҙәре тормошсаныраҡ, социаль яҡтан да яңғырашлыраҡ булды.
Ш. Фидаи, Б. Ишемғолов, Т. Йәнәбиҙәргә ҡарағанда ху дожниклыҡ күреме тәүҙән үк көслө булған И. Насыри өсөн ижадының башында уҡ нәҫер жанры артыҡ тоноҡ булды. Шу лай ҙа ул нәҫерҙең киңлек, абстракт күтәренкелек кеүек мөмкинлектәрен оҫта ғына файҙаланыуға иреште. Әгәр Ш. Фи даи, Б. Ишемғолов, Т. Йәнәби өсөн нәҫер гәзит аша халыҡ менән туранан-тура һөйләшеүҙең үҙенсәлекле юлы, шул арҡала уларҙың нәҫере оператив һәм артыҡ гәзитсә, тура һыҙыҡлы булһа, И. Насыри был жанрҙың яңынан-яңы художе стволы мөмкинлектәрен табырға тырышты. Ул нәҫерҙең роман тик образлылығынан файҙаланып, ике донъяның гигант бер об разын тыуҙырырға ынтылды. Ул шул юл менән киң ҡоласлы, ҙур һыҙыҡтар менән эш итте, нәҫер сиктәрендә ике донъяның социаль-көнкүреш контрасына нигеҙләнгән киң эскиз рәүе- - шендә генә булһа ла художестволы портретын төҙөүгә иреште. «Ике донъя» тип аталған был ике портрет-картина иҫке донъя ның үлемгә дусар булыуын, яңы социалистик донъяның йәшәү көсөн күрһәтеүгә ҡайтып ҡала.
И. Насыриҙың «Илаһалар ҙа файҙа булманы шул» (1923), «Тулҡындар менән көрәште ул» (1924), «Уҡы, бәғерем, уҡы!» (1925), «Сәскәләр... ләкин башҡалар» (1926), «Яраплан» (1926), «Ҡояш көлә лә, йылмая ла, ыржая ла» (1926), «Ике донъя» (1926), «Тағы ҡалҡтылар инде...» (1926), «Заман ахы ры» (1925), «Ҡанатһыҙ ҡоштар» (1926), «Беҙ бит пар түгел» (1926), «һин көлгәндә мин бит көлмәнем» (1927) нәҫерҙәрендә ана шул бөйөк күсеү осороноң героик-романтик йөҙө менән бер рәттән иҫке донъяның сереп тарҡалған яҡтары ла сағыла.
28
