белмәүе, тура һүҙле командир булыуы менән яугирҙары хөрмә тен яулауын әйтеп биргәндәр. Фарман биргәндә лә, Ҡаһым түрәнең башҡорт яугирҙары йырға һалырлыҡ хаҡ һүҙ әйтеүе Дон казактары атаманы үҙҙәренең командиры Платовҡа арнап сығарған поход йырындағы: Да и сам наш атаманушка, Он своих казаченьков Речью сам-mo утешает\ — тигән һүҙҙәр менән ауаздаш. Бушҡа түгел был. Сөнки әҙ генә үҙгәртә биреп, «Любизар» йырының һүҙҙәре менән әйткәндә, «француздарҙы еңгәндә», башҡорт казачийҙары Дон казактары менән бергә-бергә «ер емертеп йөрөгән», тарихтан мәғлүм булы уынса, хатта туранан-тура Платов командаһы аҫтында һуғы шыусы атлыларыбыҙ ҙа бихисап булған беҙҙең.
Яу-көрәш тарихынан шул да мәғлүм. Ниндәй милләттән бул маһын, уртаҡ Ватан азатлығы өсөн көрәш барғанда, яугирҙар яу ауырлығында, «яртыһы — һиңә, яртыһы — миңә», тип дарыһын да, патрондарын да, ризығын да, хатта йыр-моңдарын да уртаҡ лашыр булған. Шуға күрә башҡорт казачийҙары менән Дон казактары йырындағы ауаздашлыҡҡа бер ҙә ғәжәпләнәһе түгел.
һуңғы әйтелгәндәр туранан-тура ике халыҡтың да йырында урын алған типологик яҡтан оҡшаш булған тағы бер тематик мотивҡа ла, атап әйткәндә, «әсир төшкән дошмандан һорау алыу», мотивына ла, ҡағыла. Үҙ яугирҙары менән уртаҡ тел табып, уларҙың күңеленә ятышлы итеп, һүҙ ҡата белһә, әсир дошма нынан яуап алғанда, Ҡаһым түрә уны ҡалтырап төшөргә мәж бүр итә.
Аҡ балыҡтай уйнай һор юрғаһы, вай кем, Көмөш эйәр күренә ялтырап.
Ҡаһым түрә яуап алған саҡта, вай кем, Француз майор тора ҡалтырап.
Ошо куплетҡа «Воссияло, воссияло красное солнце» тигән казак йырындағы түбәндәге куплет ауаздаш: Казаки вот, скажем, француза Они порубали, Да французскова майора Они в плен взяли; 1 Как бы нам вора поймать / / Русские исторические песни. — С. 180.
83
Яу-көрәш тарихынан шул да мәғлүм. Ниндәй милләттән бул маһын, уртаҡ Ватан азатлығы өсөн көрәш барғанда, яугирҙар яу ауырлығында, «яртыһы — һиңә, яртыһы — миңә», тип дарыһын да, патрондарын да, ризығын да, хатта йыр-моңдарын да уртаҡ лашыр булған. Шуға күрә башҡорт казачийҙары менән Дон казактары йырындағы ауаздашлыҡҡа бер ҙә ғәжәпләнәһе түгел.
һуңғы әйтелгәндәр туранан-тура ике халыҡтың да йырында урын алған типологик яҡтан оҡшаш булған тағы бер тематик мотивҡа ла, атап әйткәндә, «әсир төшкән дошмандан һорау алыу», мотивына ла, ҡағыла. Үҙ яугирҙары менән уртаҡ тел табып, уларҙың күңеленә ятышлы итеп, һүҙ ҡата белһә, әсир дошма нынан яуап алғанда, Ҡаһым түрә уны ҡалтырап төшөргә мәж бүр итә.
Аҡ балыҡтай уйнай һор юрғаһы, вай кем, Көмөш эйәр күренә ялтырап.
Ҡаһым түрә яуап алған саҡта, вай кем, Француз майор тора ҡалтырап.
Ошо куплетҡа «Воссияло, воссияло красное солнце» тигән казак йырындағы түбәндәге куплет ауаздаш: Казаки вот, скажем, француза Они порубали, Да французскова майора Они в плен взяли; 1 Как бы нам вора поймать / / Русские исторические песни. — С. 180.
83
