около двух пудов, и думаю, что ружейная пуля только вблизи может пробить эту кольчугу.
— Употребляется ли вами ныне это вооружение? — спросил я.
— Нет, хазрет, — отвечал Джантюря, — наши молодцы щего ляют ныне в суконных куртках, в киверах и отвыкли от тяжелой кольчуги. В прежние времена башкирцы были не те, бывало назначат поход: кольчугу на себя, сверху синий кафтан, на голо ву белый колпак, за спину колчан со стрелами, к поясу пристегнет саблю, в руку копье — и пошел, куда командир велит»1.
Боронғо яу кейемен кейеп һуғышыусы Йәнтүрәне күҙ алды ғыҙға килтереп ҡарағыҙ. Алдығыҙға мотлаҡ ҡулына һөңгө тотоп, биленә ҡылыс тағып, арҡаһына уҡ-һаҙаҡ аҫҡан, ауыр һәм уңайһыҙ тимер кейемдәге Йәнтүрә йөҙөндә бер бәһлеүән килеп баҫҡандай булыр.
Ҡарт яугирҙың: «В прежние времена башкирцы были не те», — тип, яңы быуын йәштәренең еңелсә кейенеүе хаҡында әйткәне М. Ю. Лермонтовтың «Бородино» тигән киң билдәле поэмаһының инеш өлөшөндә ҡарт һалдаттың: Да, были люди в наше время, Не то что нынешнее племя.
Богатыри — не вы, — тигәнен хәтерләтә. Шул ауаздашлыҡ та Йәнтүрә образын сит- ситләп тулыландырыу файҙаһына.
Шулай итеп, әгәр Йәнтүрәнең ҡатыны йөҙөндә Рәсәй азат лығы өсөн ирҙәр менән бер рәттән фиҙаҡәр көрәшкән ысын патриотканың шәхес булараҡ шартлы рәүештә генә конкрет- ланышыуы менән осрашһаҡ, ул үҙе иһә батыр тигән төшөнсәнең шәхес кимәлендәге конкретланышыуы булып күҙ алдына баҫа.
Шулай итеп, В. Зефировтың хикәйәһе аша килеп хәтирәлә беҙ исем-шәрифе билдәһеҙ героиняның, бер яҡтан, Беренсе Ватан һуғышында ҡатнашыуы һәм тарханлығы менән тарихҡа мәғлүм Йәнтүрәнең ҡатыны булыуы, икенсе яҡтан, шул шәхесте үлемдән һәм хурлыҡлы әсирлектән ҡотҡарыуы арҡаһында билдәлелек алыуы, үҙ сиратында, шул билдәлелеккә килтергән сәбәптәр иренең дә яу ҡаһарманы тип танылыуына булышыуы менән осрашабыҙ. Яу ҡырында үҙе һәм яугир ҡатыны башынан үткәндәрҙе хәтирәсенең, маһаймай ғына, ҡәҙимгесә һөйләүе иһә — француздарға ҡаршы һуғыш дәүере өсөн улар кисергән хәлдәрҙең типик күренеш булыуына ишара.
1 Башкирия в русской литературе: Т. 1. — С. 408 — 409.
76
— Употребляется ли вами ныне это вооружение? — спросил я.
— Нет, хазрет, — отвечал Джантюря, — наши молодцы щего ляют ныне в суконных куртках, в киверах и отвыкли от тяжелой кольчуги. В прежние времена башкирцы были не те, бывало назначат поход: кольчугу на себя, сверху синий кафтан, на голо ву белый колпак, за спину колчан со стрелами, к поясу пристегнет саблю, в руку копье — и пошел, куда командир велит»1.
Боронғо яу кейемен кейеп һуғышыусы Йәнтүрәне күҙ алды ғыҙға килтереп ҡарағыҙ. Алдығыҙға мотлаҡ ҡулына һөңгө тотоп, биленә ҡылыс тағып, арҡаһына уҡ-һаҙаҡ аҫҡан, ауыр һәм уңайһыҙ тимер кейемдәге Йәнтүрә йөҙөндә бер бәһлеүән килеп баҫҡандай булыр.
Ҡарт яугирҙың: «В прежние времена башкирцы были не те», — тип, яңы быуын йәштәренең еңелсә кейенеүе хаҡында әйткәне М. Ю. Лермонтовтың «Бородино» тигән киң билдәле поэмаһының инеш өлөшөндә ҡарт һалдаттың: Да, были люди в наше время, Не то что нынешнее племя.
Богатыри — не вы, — тигәнен хәтерләтә. Шул ауаздашлыҡ та Йәнтүрә образын сит- ситләп тулыландырыу файҙаһына.
Шулай итеп, әгәр Йәнтүрәнең ҡатыны йөҙөндә Рәсәй азат лығы өсөн ирҙәр менән бер рәттән фиҙаҡәр көрәшкән ысын патриотканың шәхес булараҡ шартлы рәүештә генә конкрет- ланышыуы менән осрашһаҡ, ул үҙе иһә батыр тигән төшөнсәнең шәхес кимәлендәге конкретланышыуы булып күҙ алдына баҫа.
Шулай итеп, В. Зефировтың хикәйәһе аша килеп хәтирәлә беҙ исем-шәрифе билдәһеҙ героиняның, бер яҡтан, Беренсе Ватан һуғышында ҡатнашыуы һәм тарханлығы менән тарихҡа мәғлүм Йәнтүрәнең ҡатыны булыуы, икенсе яҡтан, шул шәхесте үлемдән һәм хурлыҡлы әсирлектән ҡотҡарыуы арҡаһында билдәлелек алыуы, үҙ сиратында, шул билдәлелеккә килтергән сәбәптәр иренең дә яу ҡаһарманы тип танылыуына булышыуы менән осрашабыҙ. Яу ҡырында үҙе һәм яугир ҡатыны башынан үткәндәрҙе хәтирәсенең, маһаймай ғына, ҡәҙимгесә һөйләүе иһә — француздарға ҡаршы һуғыш дәүере өсөн улар кисергән хәлдәрҙең типик күренеш булыуына ишара.
1 Башкирия в русской литературе: Т. 1. — С. 408 — 409.
76
