дан яҙып алған хәтирәлә (яҙыусы уны «Йәнтүрә хикәйәһе»1 тигән әҫәренә индергән) шул хаҡта бик тә ҡиммәтле мәғлүмәт бирә. Шул мәғлүмәтте генә әйтеү ҙә «Ватан һуғышы» ҡобайы рынан әле генә килтерелгән художестволы деталь үтәгән бурыс ты тулыһынса атҡарған тип әйтергә мөмкинлек биргән булыр ине. Юҡ. Йыр ҙа, хәтирә лә улай итмәй. Ошо героик пафослы фактты художестволы итеп асып биреүҙе кәрәк таба улар. Дөрөҫ, Йәнтүрә үҙенең хәтирәһендә ҡатынының яу ҡырындағы батыр лығын ғына бәйән итә. Уның нисек яуға китеүен телгә лә алмай. Был бушлыҡты «Ватан һуғышы» ҡобайыры тулыландыра. Әйт кәндәй, хәтирәлә ул яугир ҡатындың исеме лә билдәһеҙ ҡалған. Ҡобайырҙа ул Аҫылбикә тип телгә алына. Байыҡ сәсән, яуға өндәп, ҡобайырын әйтеп бөтөр-бөтмәҫтән: Аҫылбикә, ат менеп, Сабып килеп етте, ти.
«Мин дә яуға барам!» — тип, Дәртле һүҙен әйтте, ти.
Йәнтүрә, яуға барырҙай батыр түгелһең, тип уның теләген кире ҡағып маташыуына Аҫылбикә: Ирлек тигән атама — Батырға (ғына. — Ә. С.) билдә түгел!
Оҙон сәсле ҡыҙ булыу — Хурлыҡҡа тамға түгел ул!
Алпамышаны ҡойонан Барсын алған түгелме?
Нәркәс һылыу көрәштә Яйыҡты йыҡҡан түгелме?
Уралды батыр яһаған, Һәүбәнгә юл күрһәткән һомай һылыу түгелме?2 — тип, берсә, «сәсе оҙон — аҡылы ҡыҫҡа» тигән мәҡәлде тура мәғәнәһендә аңлаусыларға, ә уның, киреһенсә, «сәсе оҙон булы уына ҡарамаҫтан, аҡылы ҡыҫҡа»ларға ҡарата әйтелеүен белмәү селәргә төрттөрөп, Ьерсә оҙон сәс — рухи һәм физик көс-ҡеүәт билдәһе (ояһы) тигән инанысҡа нигеҙләнгән миф булыуына 1 Башкирия в русской литературе / Сост., предисл., биогр. спр., коммент. и библиогр. М. Г. Рахимкулова. — Уфа: Башкнигоиздат, 1989. — Т. 1. — С. 408-411.
2 Сәсән аманаты. — 276-сы б.
57
«Мин дә яуға барам!» — тип, Дәртле һүҙен әйтте, ти.
Йәнтүрә, яуға барырҙай батыр түгелһең, тип уның теләген кире ҡағып маташыуына Аҫылбикә: Ирлек тигән атама — Батырға (ғына. — Ә. С.) билдә түгел!
Оҙон сәсле ҡыҙ булыу — Хурлыҡҡа тамға түгел ул!
Алпамышаны ҡойонан Барсын алған түгелме?
Нәркәс һылыу көрәштә Яйыҡты йыҡҡан түгелме?
Уралды батыр яһаған, Һәүбәнгә юл күрһәткән һомай һылыу түгелме?2 — тип, берсә, «сәсе оҙон — аҡылы ҡыҫҡа» тигән мәҡәлде тура мәғәнәһендә аңлаусыларға, ә уның, киреһенсә, «сәсе оҙон булы уына ҡарамаҫтан, аҡылы ҡыҫҡа»ларға ҡарата әйтелеүен белмәү селәргә төрттөрөп, Ьерсә оҙон сәс — рухи һәм физик көс-ҡеүәт билдәһе (ояһы) тигән инанысҡа нигеҙләнгән миф булыуына 1 Башкирия в русской литературе / Сост., предисл., биогр. спр., коммент. и библиогр. М. Г. Рахимкулова. — Уфа: Башкнигоиздат, 1989. — Т. 1. — С. 408-411.
2 Сәсән аманаты. — 276-сы б.
57
