Иштәк, каракалпак һәм кыргыз — бу өч таифәнең илчеләре Әюкә хан янында вакытта Әюкә хан мине бу тарафка күндерде. Дәүләте галия безгә нинди хеҙмәт боерса, бу дүрт таифә бер ләшеп ул хезмәтне үтәргә сүз бирделәр. Дәүләте галиянең фәр- манын көтеп һәм [аның] дустына — дус, дошманына дошман булуларын телдән әйттеләр. «Син телдән хәбәр бир. [Әгәр] безнең бу берләшүебезгә, бер фикердә булуыбызга Дәүләте галия тәмам ышанырга теләсә, син кире кайтканда, синең белән бер- никадәр кешене миңа күндерсеннәр. [Алар] килеп, бу берләшүе безгә шаһитлек итсеннәр һәм Дәүләте галиягә дә якын файда булсын», — дип, Әюкә хан боерык бирде. Хәтта: «Кире кайткан да, миңа китергән хатта сиңа телдән әманәт әйткән хәлләрне сөйләгәнеңне дәлилләүче тңавап китер, сөйләдем дигәнеңә [генә] ышанмам. Әгәр хатта телдән сәйләргә минем боерганым турын да әйтүенә ишарәт булмаса, синең башыңны алырмын!» — дип, Әюкә хан мине бик нык киҫәтте, мин дә чынлыкта хәл ничек бул- са, шулай белдердем», — дип, сөйләде. 1122 сәнә, жөмадиел-ахыр*».
Әюкә ханның госманлы баш вәзиренә юллаган: хаты. ВОА. Name-i Ньтауип Defteri, Numara: 6r Sayfa 200 — 201.
ИҪКӘРМӘЛӘР: Әюкә (1642— 1724) — хакимияткә 1672 йылда килеп, Идел буе калмыкларын берләштергән хан.; Баш вәзир — Садырәгьзам; Галимәнзәләт — югары рангтагы чиновникларга олылап эндәшү; Мөхәммәдсалих — Әюкә хан илчеләреннән берсе. Госманлы дәүләтенә 1709 елда алып барган хатта ул нугай буларак күрсәтелә. Анда шулай ук калмык хөкемдарының Госман лы ж,итәкчеләренә ждбәргән бүләкләре дә тасвирлана Таифә — бер диндә булган бер халык төркеме; Чыңгыз — Тәмучин (якын- ча 1155—1227), бердөм монгол дәүләте оештыручы һәм хәрби ядитәкче; Ғаж,из булачак — аптырап калачак.
Дәүләте галия — Госманлы дәүләте; Дәүләтгарәй — Кырым ханы. 1708 — 1713 еллар аның икенче тапкыр идарә иткән вакыты; 1122 сәнә, жөмадиел-ахыр — 1710 ел, июль аеның икенче яртысы.
Публикацияне филология фәннәре докторы Рәмил Исламов әзерләде»1.
Шулай итеп, был документ Чуд күле өҫтөндәге һуғышта баш ҡорт егеттәренең немец рыцарҙарын һыуға батырырға Алек сандр Невскийға булышыуын XVIII быуат башында йәшәгән вариҫтары раҫлай булыр. Боҙ һуғышы тактикаһын уңышлы файҙаланыуҙары шулай тип әйтергә ерлек бирә лә инде. Был факт, икенсе яҡтан — яу тактикаһы әлкәһендә лә рус менән баш ҡорттоң тәжрибә уртаҡлаша алыуҙарын дәлилләү менән бер.
1 Исламов Р. Әйүкә ханның баш вәзиргә хаты / / Гасырлар авазы. — 2002.- №3. - 37 — 39-чы бб.
11
Әюкә ханның госманлы баш вәзиренә юллаган: хаты. ВОА. Name-i Ньтауип Defteri, Numara: 6r Sayfa 200 — 201.
ИҪКӘРМӘЛӘР: Әюкә (1642— 1724) — хакимияткә 1672 йылда килеп, Идел буе калмыкларын берләштергән хан.; Баш вәзир — Садырәгьзам; Галимәнзәләт — югары рангтагы чиновникларга олылап эндәшү; Мөхәммәдсалих — Әюкә хан илчеләреннән берсе. Госманлы дәүләтенә 1709 елда алып барган хатта ул нугай буларак күрсәтелә. Анда шулай ук калмык хөкемдарының Госман лы ж,итәкчеләренә ждбәргән бүләкләре дә тасвирлана Таифә — бер диндә булган бер халык төркеме; Чыңгыз — Тәмучин (якын- ча 1155—1227), бердөм монгол дәүләте оештыручы һәм хәрби ядитәкче; Ғаж,из булачак — аптырап калачак.
Дәүләте галия — Госманлы дәүләте; Дәүләтгарәй — Кырым ханы. 1708 — 1713 еллар аның икенче тапкыр идарә иткән вакыты; 1122 сәнә, жөмадиел-ахыр — 1710 ел, июль аеның икенче яртысы.
Публикацияне филология фәннәре докторы Рәмил Исламов әзерләде»1.
Шулай итеп, был документ Чуд күле өҫтөндәге һуғышта баш ҡорт егеттәренең немец рыцарҙарын һыуға батырырға Алек сандр Невскийға булышыуын XVIII быуат башында йәшәгән вариҫтары раҫлай булыр. Боҙ һуғышы тактикаһын уңышлы файҙаланыуҙары шулай тип әйтергә ерлек бирә лә инде. Был факт, икенсе яҡтан — яу тактикаһы әлкәһендә лә рус менән баш ҡорттоң тәжрибә уртаҡлаша алыуҙарын дәлилләү менән бер.
1 Исламов Р. Әйүкә ханның баш вәзиргә хаты / / Гасырлар авазы. — 2002.- №3. - 37 — 39-чы бб.
11
