гачев тарафынан буйһондоролған бәләкәй крепостәр ҙән алынған артиллерияһы ла бар ине. Кәңәшмәнең ҡарарын хәтергә тегчөрөп, Ырымбур стеналары эсен дә оҙаҡ ваҡыт ҡамауҙа торасағыбыҙҙы аңланым һәм гәрләнеүемдән саҡ иламаным.
Ырымбурҙың ҡамалыуын 1 тасуир итеп тормайым, ул семья яҙмаларында түгел, бәлки тарихтә урын алырға тейеш. Ҡыҫҡаса ғына шуны әйтеп үтәм: бын дағы начальниктәрҙең һаҡһыҙлығы арҡаһында, был ҡамалыу ҡала халҡы өсөн бик һәләкәтле булды, улар аслыҡтан һәм һәр төрлө бәлә-ҡазаларҙан яфаланды лар. Ырымбурҙағы тормоштоң бик насар булғанлығын күҙ алдын килтереү ҡыйын түгел. Бөтә кешеләр үҙ яҙ мыштарының хәл ителеүен тәрән ҡайғы менән көттө ләр; һәр кем ҡиммәтселектән интегә, ә ҡиммәтселек ысынлап та ҡот осорлоҡ ине. Ҡалала йәшәүселәр үҙ ҙәренең йорт ихаталары эсенә килеп төшә торған йәҙ рәләргә күнектеләр; хатта Пугачевтың ҡала стенаһына һөжүмдәре лә инде дөйөм ҡыҙыҡһыныу тыуҙырмай ине. Мин эс бошоуҙан ғазапланам. Ваҡыт үтеп тора, ә Белогорск крепосенән мин хaт алмай инем. Бөтә юлдар киҫелгәйне. Марья Ивановна менән айырылы шыу минең өсөн түҙә алмаҫлыҡ бер хәлгә әйләнде. Уның яҙмышының билдәһеҙлеге ғазаплай ине мине. Минең берҙән-бер күңел асыуым — һыбай сығып фет нәселәргә ҡапыл һөжүм итеп — атышып инеүҙә генә ине. Пугачевтың мәрхәмәте арҡаһында мин арыу ғы на бер атлы булғайным, мин үҙемдең барлы-юҡлы аҙы ғымды ла уның менән бүлешә һәм уға атланып һәр көн Пугачев сапҡынсылары менән атышырға ҡала тышына сыға торғайным. Был атыштарҙа өҫтөнлөк, ғәҙәттә, яҡшы аттарға атланған туҡ һәм иҫерек яуыз дар яғында була, ҡаланың арыҡ атлы һыбай ғәскәре уларҙы еңә алмай ине. Ҡайһы берҙә беҙҙең йәйәүле ас ғәскәребеҙ ҙә ҡырға сыға; ләкин тәрән ҡар уға тарҡау һыбайлыларға ҡаршы уңышлы хәрәкәт итергә ҡамасаулай торғайны. Артиллерия валдың бейек 1 Ы р ы м б у р ҡ а м а л ы у ы — Пугачев ғәскәренең Ырым- бурҙы ҡамап тороуы алты ай самаһы (1773 йылдың октябренән 1774 йылдың мартына тиклем) дауам иткән.
S7
Ырымбурҙың ҡамалыуын 1 тасуир итеп тормайым, ул семья яҙмаларында түгел, бәлки тарихтә урын алырға тейеш. Ҡыҫҡаса ғына шуны әйтеп үтәм: бын дағы начальниктәрҙең һаҡһыҙлығы арҡаһында, был ҡамалыу ҡала халҡы өсөн бик һәләкәтле булды, улар аслыҡтан һәм һәр төрлө бәлә-ҡазаларҙан яфаланды лар. Ырымбурҙағы тормоштоң бик насар булғанлығын күҙ алдын килтереү ҡыйын түгел. Бөтә кешеләр үҙ яҙ мыштарының хәл ителеүен тәрән ҡайғы менән көттө ләр; һәр кем ҡиммәтселектән интегә, ә ҡиммәтселек ысынлап та ҡот осорлоҡ ине. Ҡалала йәшәүселәр үҙ ҙәренең йорт ихаталары эсенә килеп төшә торған йәҙ рәләргә күнектеләр; хатта Пугачевтың ҡала стенаһына һөжүмдәре лә инде дөйөм ҡыҙыҡһыныу тыуҙырмай ине. Мин эс бошоуҙан ғазапланам. Ваҡыт үтеп тора, ә Белогорск крепосенән мин хaт алмай инем. Бөтә юлдар киҫелгәйне. Марья Ивановна менән айырылы шыу минең өсөн түҙә алмаҫлыҡ бер хәлгә әйләнде. Уның яҙмышының билдәһеҙлеге ғазаплай ине мине. Минең берҙән-бер күңел асыуым — һыбай сығып фет нәселәргә ҡапыл һөжүм итеп — атышып инеүҙә генә ине. Пугачевтың мәрхәмәте арҡаһында мин арыу ғы на бер атлы булғайным, мин үҙемдең барлы-юҡлы аҙы ғымды ла уның менән бүлешә һәм уға атланып һәр көн Пугачев сапҡынсылары менән атышырға ҡала тышына сыға торғайным. Был атыштарҙа өҫтөнлөк, ғәҙәттә, яҡшы аттарға атланған туҡ һәм иҫерек яуыз дар яғында була, ҡаланың арыҡ атлы һыбай ғәскәре уларҙы еңә алмай ине. Ҡайһы берҙә беҙҙең йәйәүле ас ғәскәребеҙ ҙә ҡырға сыға; ләкин тәрән ҡар уға тарҡау һыбайлыларға ҡаршы уңышлы хәрәкәт итергә ҡамасаулай торғайны. Артиллерия валдың бейек 1 Ы р ы м б у р ҡ а м а л ы у ы — Пугачев ғәскәренең Ырым- бурҙы ҡамап тороуы алты ай самаһы (1773 йылдың октябренән 1774 йылдың мартына тиклем) дауам иткән.
S7
