тауыштары күтәрелде, һәм кемдер берәүҙең: ауыҙынан һөт тә кипмәгән малай, тип әйткәнен ап-асыҡ ишеттем. Генерал миңә мөрәжәғәт итте һәм йылмайып: «Пра порщик әфәнде! Хәрби кәңәшмәләрҙә беренсе тауыш тар ғәҙәттә һөжүм юлы менән хәрәкәт итеү файҙаһына биреләләр; был тәбиғи тәртип. Хәҙер тауыш йыйыуҙы дауам итәйек. Коллежский советник 1 әфәнде беҙгә үҙ фекерегеҙҙе әйтегеҙ!» — тине.
Глазет бишмәт кейгән ҡарт, үҙенең күп итеп ром ҡатыштырылған өсөнсө сынаяҡ сәйен ашыға-ашыға эсте лә: «Мин, ваше превосходительство, Һөжүм итеү юлы менән дә, оборона юлы менән дә хәрәкәт итергә кәрәкмәй, тип уйлайым»,— тине.
— Нисек була инде ул, коллежский советник әфән д е ? — тип ҡаршы төштө ғәжәпләнгән генерал.— Так тика башҡа ысулдарҙы белмәй: һөжүм юлы йәки обо рона хәрәкәте...
— Ваше превосходительство, һатып алыу юлы ме нән хәрәкәт итегеҙ.
— Э-хе-хе! Бик аҡыллы фекер әйттегеҙ, һатып алыу юлы менән хәрәкәт итеүҙе тактика яраҡлы итеп иҫәпләй һәм беҙ һеҙҙең кәңәшегеҙҙән файҙаланырбыҙ. Эшлекһеҙҙең башы өсөн йәшерен сумманан... етмеш һәм йәки, хатта, йөҙ һум... вәғәҙә итергә мөмкин.
— Ул сағында,— тине таможня директоры, гене ралдың һүҙен бүлдереп,— әгәр ҙә ул ҡараҡтар үҙҙә ренең атаманын, ҡул һәм аяҡтарын бәйләп, беҙгә кил термәһәләр, мин коллежский советник түгел, бәлки ҡырғыҙ тәкәһе булайым.
— Беҙ был турала уйлашырбыҙ һәм кәңәшербеҙ әле,— тине генерал.— Шулай ҙа, һәр хәлдә, һуғыш са раларын да күрергә кәрәк. Әфәнделәр, законлы тәртип буйынса, тауыштарығыҙҙы бирегеҙ.
Бөтә фекерҙәр ҙә минекенә ҡаршы булып сыҡты. Чиновниктәрҙең бөтәһе лә ғәскәрҙең ышанысһыҙлығы, эштең уңышлы сығыуы шикле булыуы, һаҡ эш итергә кәрәклек һәм башҡа шуның һымаҡ нәмәләр тураһын да һөйләнеләр. Улар бөтәһе лә, асыҡ ҡырҙа ҡорал 1 К о л л е ж с к и й с о в е т н и к — батша Россияһындағы го сударство хеҙмәтендәге чин, ул полковник чиненә тиң иҫәпләнгән.
85
Глазет бишмәт кейгән ҡарт, үҙенең күп итеп ром ҡатыштырылған өсөнсө сынаяҡ сәйен ашыға-ашыға эсте лә: «Мин, ваше превосходительство, Һөжүм итеү юлы менән дә, оборона юлы менән дә хәрәкәт итергә кәрәкмәй, тип уйлайым»,— тине.
— Нисек була инде ул, коллежский советник әфән д е ? — тип ҡаршы төштө ғәжәпләнгән генерал.— Так тика башҡа ысулдарҙы белмәй: һөжүм юлы йәки обо рона хәрәкәте...
— Ваше превосходительство, һатып алыу юлы ме нән хәрәкәт итегеҙ.
— Э-хе-хе! Бик аҡыллы фекер әйттегеҙ, һатып алыу юлы менән хәрәкәт итеүҙе тактика яраҡлы итеп иҫәпләй һәм беҙ һеҙҙең кәңәшегеҙҙән файҙаланырбыҙ. Эшлекһеҙҙең башы өсөн йәшерен сумманан... етмеш һәм йәки, хатта, йөҙ һум... вәғәҙә итергә мөмкин.
— Ул сағында,— тине таможня директоры, гене ралдың һүҙен бүлдереп,— әгәр ҙә ул ҡараҡтар үҙҙә ренең атаманын, ҡул һәм аяҡтарын бәйләп, беҙгә кил термәһәләр, мин коллежский советник түгел, бәлки ҡырғыҙ тәкәһе булайым.
— Беҙ был турала уйлашырбыҙ һәм кәңәшербеҙ әле,— тине генерал.— Шулай ҙа, һәр хәлдә, һуғыш са раларын да күрергә кәрәк. Әфәнделәр, законлы тәртип буйынса, тауыштарығыҙҙы бирегеҙ.
Бөтә фекерҙәр ҙә минекенә ҡаршы булып сыҡты. Чиновниктәрҙең бөтәһе лә ғәскәрҙең ышанысһыҙлығы, эштең уңышлы сығыуы шикле булыуы, һаҡ эш итергә кәрәклек һәм башҡа шуның һымаҡ нәмәләр тураһын да һөйләнеләр. Улар бөтәһе лә, асыҡ ҡырҙа ҡорал 1 К о л л е ж с к и й с о в е т н и к — батша Россияһындағы го сударство хеҙмәтендәге чин, ул полковник чиненә тиң иҫәпләнгән.
85
