Беҙҙең яҡын ҡәрҙәшебеҙ, гвардия майоры князь Б.-ның мәрхәмәте менән, әсәйем миңә йөклө саҡта уҡ әле, Семеновский полкка1 сержант итеп яҙҙырғандар. Әгәр инде, бөтә теләктәренә ҡарамаҫтан, әсәйем ҡыҙ бала тапҡан булһа, атайым донъяға килмәгән сержант тың үлеүе тураһында тейешле урынға хәбәр итер, һәм шуның менән эш тә бөтөр ине. Мин, уҡыуым тамам ланғанға тиклем, отпускыла иҫәпләнә инем. Ул заман да беҙ хәҙергесә тәрбиәләнмәй инек. Биш йәштә са ғымда мине, үҙен айыҡ тотоуы өсөн миңә дядька 2 итеп ҡуйылған, стремянный 3 Савельичтең ҡулына тапшыр ғандар. Уның ҡарамағында ун ике йәштә сағымда мин рус грамотаһын өйрәндем һәм бурҙай эттең си фаттары тураһында бик һәйбәт белә башланым. Шул ваҡыттарҙа атайым минең өсөн бер французды, мосьё4 Бопрене ялланы. Уны бер йыллыҡ вино һәм зәйтүн майы запасы менән бергә Мәскәүҙән килтерт- теләр. Уның килеүе Савельичкә һис оҡшаманы. «Алла ға шөкөр,— тип мығырҙанды ул үҙалдына.— Баланың өҫтө-башы ҡараулы, сәстәре таралған, тамағы ла туҡ. Үҙ кешеләребеҙ бөткәндәй, артыҡ аҡса тотоу һәм мусье яллау ниңә кәрәк ине!» Бопре үҙ Ватанында парикмахер, унан һуң Прус- сияла һалдат булған, аҙаҡ pour otre outchitel5 булыр 1 С е м е н о в с к и й п о л к к а с е р ж а н т и т е п я ҙ ҙ ы р ғ а н д а р — Пушкин тасуир иткән дәүерҙә дворян балаларын бик йәштән үк рядовой һалдат сифатында ғәскәри хеҙмәткә яҙҙырып ҡуя торған булғандар. Был шуның өсөн эшләнгән: 1762 йылғьь указ буйынса, офицер чинен алыр өсөн 12 йыл рядовой булып хеҙмәт итергә кәрәк булған. Ләкин фактта дворян балалары, әлбиттә, һис бер төрлө ғәскәри хеҙмәт итмәгәндәр һәм, өйҙә рендә йәшәгән хәлдә, механик рәүештә «хеҙмәт иткән йылдары» өсөн чин алғандар һәм тәүге офицерлек дәрәжәһе алғас ҡына полк ка килгәндәр. Семеновский полк — Петр I заманында төҙөлгән гвардия полктарының береһе.
2 Д я д ь к а — помещик балаларын ҡарау һәм күҙәтеү өсөн ҡуйылған, крепостной хеҙмәтсе-тәрбиәсе.
3 С т р е м я н н ы й— крепостной, хеҙмәтсе, һунарҙа һыбай йөрөгән сағында баринде хеҙмәтләндереүсе, һунар эттәре өйөрөн йөрөтөүсе кеше.
4 М о с ь ё (м усье)— французса monsieur һүҙенән алынған-, беҙҙеңсә әфәнде, тигән һүҙ.
5 p o u r o t r e o u t c h i t e l — рус һәм француз һүҙҙәре ҡу шылып яһалған һөйләм — уҡытыусы булырға тигән һүҙ.
4
2 Д я д ь к а — помещик балаларын ҡарау һәм күҙәтеү өсөн ҡуйылған, крепостной хеҙмәтсе-тәрбиәсе.
3 С т р е м я н н ы й— крепостной, хеҙмәтсе, һунарҙа һыбай йөрөгән сағында баринде хеҙмәтләндереүсе, һунар эттәре өйөрөн йөрөтөүсе кеше.
4 М о с ь ё (м усье)— французса monsieur һүҙенән алынған-, беҙҙеңсә әфәнде, тигән һүҙ.
5 p o u r o t r e o u t c h i t e l — рус һәм француз һүҙҙәре ҡу шылып яһалған һөйләм — уҡытыусы булырға тигән һүҙ.
4
