Научное наследие государственных деятелей, стоявших у истоков создания Башкирской республики Был полктарҙы даими өҫтәп торор өсөн Пүгәсәү өйәҙендәге башҡорттарҙы илдәренә таралған һалдаттарҙы йыйнау өсөн махсус ко миссиялар, урындарға сығарылған. Быларҙан башҡа бер еңел артилле рия дивизионы һәм ауыр туп атыу командаһы ойошторолған.
Шул рәүештә, башҡорт һалдаттары Совет хөкүмәте менән моғаһәҙә яҙышып, Совет яғына сыҡҡан миҙгелдәрендә һис көтмәгән аңлашыл мауҙарға осрап, яҙып бөтөргөһөҙ ауыр көндәрен уҙҙырып, ҡоралын ташлап, Саранский ҡалаһына килеп яңынан ойоша башлайҙар.
Совет хөкүмәте үҙенең биргән вәғәҙәһен тормошҡа атҡарҙы, ашығыс рәүештә, моғаһәҙәлә күрһәткәнсә, башҡорт ҡыҙыл ғәскәрҙәрен ойошто роуға керешеп, етәрлек ҡорал, кейем һәм башҡа кәрәк-яраҡтар менән тәьмин итте, һәм бик тиҙ арала яңынан көслө рәүештә ҡоралланған милли башҡорт ҡыҙыл ғәскәрен төҙөп бирҙе. Шул рәүештә беренсе тапҡыр 1919-нсы йыл май айында башҡорт ҡыҙыл ғәскәрҙәрен ойо штороу тураһында яңы нигеҙ ҡоролоп, көслө ҡыҙыл башҡорт ғәскәре майданға килә, наҙанлыҡтары йәки төрлө ҡотҡоларға ышанып. Наҙан лыҡтары йәки төрлө ҡотҡоларға ышанып Ҡалчаҡ яғында тороп ҡалы усы башҡорт һалдаттарын, яңы төҙөлгән башҡорт ҡыҙыл армияһына ҡушылыуҙарын өндәп, асыҡ хаттар яҙып һәм йәшерен үәкилдәр ебәреү сараһын күрәләр. Башҡорт ҡыҙыл ғәскәрҙәре тураһында айырым китап та яҙыласаҡ. Шуның өсөн мында һүҙҙе ҡыҫҡарттым.
Совет ягына сыгыу көндәрендәге ҡайһы бер документтар 1919-нсы йыл, март.
Белдереү Башҡортостан хөкүмәте вәкилдәре менән Шәреҡ фронтының хәрби штабы араһында яһалған моғаһәдә халыҡҡа белдерелә: Башҡорт ғәскәре бөтөнләй Совет хөкүмәте яғына күсте. Урындағы халыҡтарға һәм Ҡыҙыл Армия ғәскәрҙәренең иҫтәренә төшөрәбеҙ: Совет хөкүмәтенең дошманы булған ҡара груһтарҙың таратҡан ялған хәбәрҙәренә ышанмаһындар. Алар тағы ла ярлы һәм эшсән ха лыҡты үҙ-ара ыҙғыштырыуға теләйҙәр. Башҡорт ғәскәре үҙ теләге менән Советтар яғына күсмәне, бәлки, әсир бирелде, тиҙәр. Башҡортостан иленең күберәк өлөшө Дутов һәм Ҡалчаҡ аҙабынан ҡотолһа ла, Силә бе, Екатеринбург, Шадрин, Троицкий, Златоуст, Красноуфим һәм Верх ний Урал өйәҙенең ҡайһы бер өлөштәре алар ҡулында, ул урындарҙа Ҡалчаҡ һәм Дутов һаман этлектәрен эшләп яталар. Башҡорт халҡын аталар, киҫәләр.
263
Шул рәүештә, башҡорт һалдаттары Совет хөкүмәте менән моғаһәҙә яҙышып, Совет яғына сыҡҡан миҙгелдәрендә һис көтмәгән аңлашыл мауҙарға осрап, яҙып бөтөргөһөҙ ауыр көндәрен уҙҙырып, ҡоралын ташлап, Саранский ҡалаһына килеп яңынан ойоша башлайҙар.
Совет хөкүмәте үҙенең биргән вәғәҙәһен тормошҡа атҡарҙы, ашығыс рәүештә, моғаһәҙәлә күрһәткәнсә, башҡорт ҡыҙыл ғәскәрҙәрен ойошто роуға керешеп, етәрлек ҡорал, кейем һәм башҡа кәрәк-яраҡтар менән тәьмин итте, һәм бик тиҙ арала яңынан көслө рәүештә ҡоралланған милли башҡорт ҡыҙыл ғәскәрен төҙөп бирҙе. Шул рәүештә беренсе тапҡыр 1919-нсы йыл май айында башҡорт ҡыҙыл ғәскәрҙәрен ойо штороу тураһында яңы нигеҙ ҡоролоп, көслө ҡыҙыл башҡорт ғәскәре майданға килә, наҙанлыҡтары йәки төрлө ҡотҡоларға ышанып. Наҙан лыҡтары йәки төрлө ҡотҡоларға ышанып Ҡалчаҡ яғында тороп ҡалы усы башҡорт һалдаттарын, яңы төҙөлгән башҡорт ҡыҙыл армияһына ҡушылыуҙарын өндәп, асыҡ хаттар яҙып һәм йәшерен үәкилдәр ебәреү сараһын күрәләр. Башҡорт ҡыҙыл ғәскәрҙәре тураһында айырым китап та яҙыласаҡ. Шуның өсөн мында һүҙҙе ҡыҫҡарттым.
Совет ягына сыгыу көндәрендәге ҡайһы бер документтар 1919-нсы йыл, март.
Белдереү Башҡортостан хөкүмәте вәкилдәре менән Шәреҡ фронтының хәрби штабы араһында яһалған моғаһәдә халыҡҡа белдерелә: Башҡорт ғәскәре бөтөнләй Совет хөкүмәте яғына күсте. Урындағы халыҡтарға һәм Ҡыҙыл Армия ғәскәрҙәренең иҫтәренә төшөрәбеҙ: Совет хөкүмәтенең дошманы булған ҡара груһтарҙың таратҡан ялған хәбәрҙәренә ышанмаһындар. Алар тағы ла ярлы һәм эшсән ха лыҡты үҙ-ара ыҙғыштырыуға теләйҙәр. Башҡорт ғәскәре үҙ теләге менән Советтар яғына күсмәне, бәлки, әсир бирелде, тиҙәр. Башҡортостан иленең күберәк өлөшө Дутов һәм Ҡалчаҡ аҙабынан ҡотолһа ла, Силә бе, Екатеринбург, Шадрин, Троицкий, Златоуст, Красноуфим һәм Верх ний Урал өйәҙенең ҡайһы бер өлөштәре алар ҡулында, ул урындарҙа Ҡалчаҡ һәм Дутов һаман этлектәрен эшләп яталар. Башҡорт халҡын аталар, киҫәләр.
263
