Ҡушма һүҙҙәр яҙылышы хаҡында проектта бирелгән ҡағи ҙәләр буйынса, ике тамыр йәки нигеҙ һүҙҙән торған ҡушма һүҙҙәр, бер баҫым менән әйтелеп, бер предметҡа исем йәки термин урынында ҡулланылһа, тоташ яҙылалар. Ике һүҙҙән тор ған ҡушма сифаттар, рәүештәр, ҡылым һорауҙары, ал һүҙе менән килгән ҡушма ҡылымдар, көсәйтеү дәрәжә сифаттары, һорау киҫәксәһе менән ярҙамсы ҡылым икән, уҡ-ук, ғына-генэ, ҡына- кенә, даһа-таһа, ҙаһа киҫәксәләре тоташ яҙыла:Agidel,Agdinged, пц1эр; ataKyrKd, qaraju (ҡара айыу), artaban, xalbqara, һәгЪег, bernisd, hiSKem, hajlavaldb, кИэһпэпе, qajtalm am , кугэһпэрзэк, Ъагатгкэп, appaq, qajtqasuq, KilgdsyK, куркепэ, juqtaha.
Шунан һуң айырым һүҙҙәр үҙгәртеп алына (Ье1әп, ул — апъц, апь, апап, anda, alaj, andaj).
Рәт һаны ялғауы бөтә цифрҙар һуңында ла — рим цифрымы, ғәрәп цифрымы — дефис аша яҙылырға тейеш була (XVII-se sjezd, 1924-se jbl, 5-se mart).
Ялғауҙарҙың ҡалын йәки нәҙек яҙылышы элекке орфогра фияла һуңғы ижеккә ҡарап билдәләнә ине, ә был проектта ялғау алдындағы өндөң ҡалын йәки нәҙек әйтелеүенә ҡарап билдәләнә ( udarniKtar, revolytsionerb, marKsistar, Gor’Kigd).
Бер нисә һүҙҙән торған яңғыҙлыҡ исемдәрҙең һәр бер һүҙе баш хәреф менән яҙыла: Вө]вк ОШэЬег’ SotsialistiK Revolytsiahb, Sovet SotsialistiK RespubliKalan Sojuzb, Qfe Rajon Finans Bylege, Bajazit Avbl Sovetb.
Күренеүенсә, был проектта элекке орфографияларға ҡара ғанда күп кенә асыҡлауҙар, өҫтәлмәләр, үҙгәртмәләр индерел гән. Уларҙың күбеһе, әлбиттә, орфографияны камиллаш тырыуға йүнәлдерелгәндәр. Ләкин шуның менән бергә ҡайһы бер үҙгәртмәләр башҡорт теленең үҙенсәлеген иғтибарға алып етмәүҙе лә күрһәтеп торалар (мәҫәлән, хәбәр һөйкәлеше ҡылымы аҙаҡтарын и менән, исем ҡылым аҙаҡтарын у менән яҙыу һ. б.). Ҡушма һүҙҙәр яҙылышы эшләнеп етмәгән. Проектта беренсе һүҙе сифат йәки айырым исем булып килгән ҡушма исемдәр айырым яҙылалар, тип әйтелә лә (50-се бит), шуға миҫал итеп qara hanq, aq h an q һәм башҡа ошоноң һымаҡ һүҙҙәр килтерелә. Ә бер нисә бит алда, ата ҡаҙ, аҡ айыу кеүек һүҙҙәр тоташ яҙылалар, тип әйтелә (46-сы бит).
Проектта 1937 йылдың тәьҫире лә һиҙелеп ҡала. Дөйөм принциптар бүлегендә: «Тел төҙөлөшө әлкәһендә ҙур сәйәси бурыс булып буржуаз милләтселәр тарафынан үткәрелгән ҡо ротҡослоҡ эҙемтәләрен бөтөрөү бурысы тора», — тиелә (7-се бит).
82
Шунан һуң айырым һүҙҙәр үҙгәртеп алына (Ье1әп, ул — апъц, апь, апап, anda, alaj, andaj).
Рәт һаны ялғауы бөтә цифрҙар һуңында ла — рим цифрымы, ғәрәп цифрымы — дефис аша яҙылырға тейеш була (XVII-se sjezd, 1924-se jbl, 5-se mart).
Ялғауҙарҙың ҡалын йәки нәҙек яҙылышы элекке орфогра фияла һуңғы ижеккә ҡарап билдәләнә ине, ә был проектта ялғау алдындағы өндөң ҡалын йәки нәҙек әйтелеүенә ҡарап билдәләнә ( udarniKtar, revolytsionerb, marKsistar, Gor’Kigd).
Бер нисә һүҙҙән торған яңғыҙлыҡ исемдәрҙең һәр бер һүҙе баш хәреф менән яҙыла: Вө]вк ОШэЬег’ SotsialistiK Revolytsiahb, Sovet SotsialistiK RespubliKalan Sojuzb, Qfe Rajon Finans Bylege, Bajazit Avbl Sovetb.
Күренеүенсә, был проектта элекке орфографияларға ҡара ғанда күп кенә асыҡлауҙар, өҫтәлмәләр, үҙгәртмәләр индерел гән. Уларҙың күбеһе, әлбиттә, орфографияны камиллаш тырыуға йүнәлдерелгәндәр. Ләкин шуның менән бергә ҡайһы бер үҙгәртмәләр башҡорт теленең үҙенсәлеген иғтибарға алып етмәүҙе лә күрһәтеп торалар (мәҫәлән, хәбәр һөйкәлеше ҡылымы аҙаҡтарын и менән, исем ҡылым аҙаҡтарын у менән яҙыу һ. б.). Ҡушма һүҙҙәр яҙылышы эшләнеп етмәгән. Проектта беренсе һүҙе сифат йәки айырым исем булып килгән ҡушма исемдәр айырым яҙылалар, тип әйтелә лә (50-се бит), шуға миҫал итеп qara hanq, aq h an q һәм башҡа ошоноң һымаҡ һүҙҙәр килтерелә. Ә бер нисә бит алда, ата ҡаҙ, аҡ айыу кеүек һүҙҙәр тоташ яҙылалар, тип әйтелә (46-сы бит).
Проектта 1937 йылдың тәьҫире лә һиҙелеп ҡала. Дөйөм принциптар бүлегендә: «Тел төҙөлөшө әлкәһендә ҙур сәйәси бурыс булып буржуаз милләтселәр тарафынан үткәрелгән ҡо ротҡослоҡ эҙемтәләрен бөтөрөү бурысы тора», — тиелә (7-се бит).
82
