Әхмәров Ҡ.3. Башҡорт яҙыуы тарихынан - 2012. Страница 39.

Хәреф формалары Исемдәре айырым торғанда аҙаҡта уртала башта 1 I ....

....

Әлиф д.

j Би а> Л й Ти , һ m A л ҫи с- s - -dc.

а - Щим С e- -A.

Хи е & Хы з ....

Дал S •j .

. . . .

....

Ҙәл j - «...

......

Рә J ф j - .. •.

....

Зи о-* o ~ mU«.

Сен аг> A Jl .

Шын и * -A L Сад о * Ҙад һ Lx Jo.

ь Тый и Lol Ji.

J; Ҙый е e SL X Ғәйен i д SL X Ғайын <3 <> Jl 3 Фи c i 4> jL 3 Ҡаф i4l i S Jl -Г Кэф J J- 1 J Ләм «0 Мим Г Г о <y -1 Нон Ь to А Һи 3 > ... .

....

Way cS •A...

Йа Ғәрәп яҙыуы арамей яҙы­ уының бер тармағы булған нәбати37 яҙыуы нигеҙендә V бы­ уатта формалаша башлай. Ғәрәп яҙыуының иң боронғо ҡомарт­ ҡыһы булып Сириялағы Халеб (Алеппо) ҡалаһы эргәһендә 1879 йылда табылған яҙыу иҫәпләнә. Был яҙыу грек-сирия-ғәрәп тел­ дәрендә 1512 йылда яҙылған.

Ғәрәп алфавиты элек 22 хә­ рефтән генә торған. Был 22 хәреф ғәрәп телендәге өндәрҙе биреп бөтөрө алмағанлыҡтан, яңынан б хәреф — #£ (ҫ, ҡалын ике з, ҡалын х, ҙ, ҡалын г) хәрефтәре өҫтәлгән. Шулай итеп, хәҙерге ғәрәп алфа­ виты 28 хәрефтән тора. Был ал­ фавиттағы 28 хәрефтең өсөһө (вау, йа, алиф) — һуҙынҡы хә­ рефтәр, ҡалғандары— тартын­ ҡы хәрефтәр.

Ғәрәп яҙыуының иң боронғо формаһы «куфи» яҙыуы тип йөрөтөлә. Был исем Месопота- миялағы Куфа ҡалаһына бәйләп бирелгән. Шунан һуңғыһы «нә- сех» яҙыуы тип атала. Куфи яҙыуында бер төрлө лә нөктәләр ҡуйылмай. Ғәрәп хәрефтәренә нөктәләр ҡуйып яҙыу VIII бы­ уаттың беренсе яртыһында ин- 9-сы һурэт. Ғәрәп алфавиты 37 Ғәрәп ҡәбиләләренең береһе булған нәбатиҙар, беҙҙең эранан 5 быуат элек Ғәрәбстандан Палестинаның көньяғына күсеп килеп, икенсе быуатта ҙур дәүләт ойошторалар. Был дәүләт эсенә көньяҡ-көнсығыш Сирия, Синай ярымутрауы һәм төньяҡ-көнбайыш Ғәрәбстан инә. Нәбати дәүләтенең үҙәк ҡалаһы Батра (русса Петра) була. Беҙҙең эраның 105—106 йылдарында Нәбати дәүләте рим- ляндар тарафынан һуғышып алына.

39
Закрыть