Әхмәров Ҡ.3. Башҡорт яҙыуы тарихынан - 2012. Страница 174.

2. Бер иш һүҙҙәр: а) ағай-эне, аң-белем, баш-тояҡ, бәлә-таза, ир- ат, йәш-елкенсәк, псайғы-хәсрәт, талаш-тартыш, тел-әҙәбиәт, туған-ырыу, физика-математика, эшсе-крәҫтиән, юпс-бар, төньяҡ- көнсығыш; б) кәкре-бөкрө, аллы-гөллө, кукле-йәшелле, эреле-ватлы; ингән- сытпсан, килгән-киткән, кургән-белгән, псапспсан-һутсан, 'ҡас/ҡан- боҫпсан, тапҡан-таянған; в) айырым-асыпс, көс-хәл (менән), ярым-ярты; ватытлы-ватсыт- һыҙ, белер-белмәҫ, утыр-уиымаҫ, эшләр-эшләмәҫ; йәйен-кышын, көнө- төнө; аллы-артлы, арлы-бирле, аҫлы-өҫлө, иртәле-кисле, уңлы-һуллы, яҙлы-көҙлө, килделе-киттеле, ағалы-энеле, аталы- уллы, абына-һөрөнә, бата-сума; 'ҡасып-боҫоп, өҙөп-йолғоп; г) ул-был, уға-быға, унан-бынан, унда-бында; ғ) аһ-зар, ай-һай һ. б.

3. Төп һүҙ менән уның эйәрсене: а) тсыйыш-мыйыш, тырлы-мырлы, салыш-солош, тишек-тошопс, һыныҡ-мыньгк, ярты-йорто; б) алпан-толпан, ашъпс-бошотс, һирәк-мирәк, әрәм-шәрәм, әштер- өштөр, берәм-һәрәм һ. б.

4. Эйәреп килгән ара ярҙамлыҡ исеме: икәу-ара, уҙ-ара,район-ара, халычс-ара һ. б.

5. Эйәреп килгән фәлән, маҙар кеүек һүҙҙәр: а) кеше-фәлән, кустәнәс-фәлән; эт-маҙар, буре-маҙар; б) курһә-фәлән, учсыһа-фәлән һ. б.

6. Эйәреп килгән ни һәм нитеү һүҙе: а) арбаһы-ние, тауышы-ние; б) уйлап-нитеп, оялып-нитеп; алһа-нитһә, курһә-нитһә һ. б.

7. Ҡушар йөрөгән атамалар: генерал-майор, дизель-мотор, Премьер-министр, штаб-квартира.

8. Сәйәси фирҡә һәм йүнәлештәрҙең, улар эсенә ингән кешеләрҙең ҡушар атамаһы, ошо атамаларҙан яһалған шартлы сифаттар: а) социал-демократия, анархо-синдикализм; б) социал-демократик һ. б.

9. Ҡатмарлы үлсәү берәмектәре: киловатт-сәғәт, тонна-кило- метр һ. б.

10. Көсәйтеү киҫәксәһе менән килгән ҡатмарлы һүҙҙәр: an-aic, бәп- бәләкәй, йәп-йәшел, кәп-кәкре, нап-насар, тап-тапсыр, төп-төҙ, кум- кук; сем-тсара, дөм-тараңғы, өр-яңы, көпә-көндөҙ.

11. Ике өлөшө лә бер үк һүҙҙән торған һүҙбәйләнеше араһындағы грамматик форма юғалғанда: уҙ-уҙен, бер-береһен һ. б.

12. Ҡабатланған бер үк һүҙ грамматик форма менән бәйләнһә лә, ике һүҙ дөйөм бер мәғәнә алғанда: а) асыктан-асыҡ, буйҙан-буй; берҙән-бер, берен-бере, уҙенән-уҙе; б) батырҙарҙың-батыры, матурҙарҙың-матуры, зәһәрҙең-зәһәре; 174
Закрыть