§ 4. Е — е А. Е — е хәрефе башҡорт һүҙҙәрендә ике төрлө функция үтәй: а) һүҙ башында йэ тигән ике өндө белдерә: ел, ең, еҙ, елэк, еҫ, ем, еүеш; б) ижек уртаһында һәм ижек аҙағында э өнөн белдерә: бел, беҙ, һеҙ, теҙ, кей, кейеҙ, кейем, теймә, әрсе, бейе, тейен, эйе.
Б. Рус әҙәби теленән ингән һүҙҙәрҙә е хәрефе рус орфографияһы нигеҙендә яҙыла: Европа, Енисей, техника, цех, трест, поезд, герой, телефон, тема, система.
§ 5. Ё — ё Ё — ё хәрефе рус әҙәби теленән ингән һүҙҙәрҙә генә яҙыла: ёлка, щётка.
§ 6. И — и А. И — и хәрефе бер ижекле һүҙҙәрҙә һәм нәҙек ижек янында нәҙек өндө, ә ҡалын ижек янында ҡалын өндө белдерә: а) ил, бит, кисә, киле, нигеҙ, ниәт, исем, кәмит; б) сипсан, cupaic, синыф, ижад, тарих, Шафитс.
Б. Башҡорт теленә рус әҙәби теленән ингән һүҙҙәрҙәге и рус орфо графияһы нигеҙендә яҙыла: тир (ата торған урын), кит (диңгеҙ хайуаны), биолог, кино, станция, вафли, Украина.
§ 7. О — о, Ө — ө A. О — о хәрефе ике өнгә билдә булып йөрөй: а) төп башҡорт һүҙҙәрендә ҡалын һуҙынҡы ирен өнө булған о өнөнә: он, ос, оло, псолон, болон, һоло, корос, боронғо, псоролош;ҡоро лошо; б) рус әҙәби теленән үҙләштерелгән һүҙҙәрҙәге ҡалын һуҙынҡы о өнөнә: завод, производство, пароход, агроном, профком, трактор, доктор, мотор, фронт, совет, кино, фото, район.
Б. Ө — ө хәрефе башҡорт һүҙҙәрендә нәҙек ижектәрҙә яҙыла: көн, тән, көндөҙ, көсөргәнеш, бөгөн, төтөн, Өфө, өлгө, төлкө, төрлө, өмөт, төҙөлөш.
B. Беренсе ижектәрендә о йәки ө өндәре булған төп башҡорт һүҙ ҙәренең башҡа ижектәрендә а, ә, у, ү һәм и өндәренең береһе килмәһә, бөтә ижектәрендә лә о — ө яҙылышы һаҡлана: оҙон, оҙонлоғо, оҙонло ғоноң; төҙө, төҙөлөш, төҙөлөшөнөң.
Әгәр ҙә бындай һүҙҙәрҙең ҡалған ижектәрендә а, ә, у, ү, и өндәре нең береһе килһә, уларҙың һуңғы ижектәрендә ы, е хәрефтәре яҙыла: тойоуы, торалы, төҙөуе, мөмкинлеге, һөжуме.
165
Б. Рус әҙәби теленән ингән һүҙҙәрҙә е хәрефе рус орфографияһы нигеҙендә яҙыла: Европа, Енисей, техника, цех, трест, поезд, герой, телефон, тема, система.
§ 5. Ё — ё Ё — ё хәрефе рус әҙәби теленән ингән һүҙҙәрҙә генә яҙыла: ёлка, щётка.
§ 6. И — и А. И — и хәрефе бер ижекле һүҙҙәрҙә һәм нәҙек ижек янында нәҙек өндө, ә ҡалын ижек янында ҡалын өндө белдерә: а) ил, бит, кисә, киле, нигеҙ, ниәт, исем, кәмит; б) сипсан, cupaic, синыф, ижад, тарих, Шафитс.
Б. Башҡорт теленә рус әҙәби теленән ингән һүҙҙәрҙәге и рус орфо графияһы нигеҙендә яҙыла: тир (ата торған урын), кит (диңгеҙ хайуаны), биолог, кино, станция, вафли, Украина.
§ 7. О — о, Ө — ө A. О — о хәрефе ике өнгә билдә булып йөрөй: а) төп башҡорт һүҙҙәрендә ҡалын һуҙынҡы ирен өнө булған о өнөнә: он, ос, оло, псолон, болон, һоло, корос, боронғо, псоролош;ҡоро лошо; б) рус әҙәби теленән үҙләштерелгән һүҙҙәрҙәге ҡалын һуҙынҡы о өнөнә: завод, производство, пароход, агроном, профком, трактор, доктор, мотор, фронт, совет, кино, фото, район.
Б. Ө — ө хәрефе башҡорт һүҙҙәрендә нәҙек ижектәрҙә яҙыла: көн, тән, көндөҙ, көсөргәнеш, бөгөн, төтөн, Өфө, өлгө, төлкө, төрлө, өмөт, төҙөлөш.
B. Беренсе ижектәрендә о йәки ө өндәре булған төп башҡорт һүҙ ҙәренең башҡа ижектәрендә а, ә, у, ү һәм и өндәренең береһе килмәһә, бөтә ижектәрендә лә о — ө яҙылышы һаҡлана: оҙон, оҙонлоғо, оҙонло ғоноң; төҙө, төҙөлөш, төҙөлөшөнөң.
Әгәр ҙә бындай һүҙҙәрҙең ҡалған ижектәрендә а, ә, у, ү, и өндәре нең береһе килһә, уларҙың һуңғы ижектәрендә ы, е хәрефтәре яҙыла: тойоуы, торалы, төҙөуе, мөмкинлеге, һөжуме.
165
