Ярҙамлыҡ һүҙҙәр яҙылышы 55. Йыйнау-бәйләү теркәүестәре, сикләү, конкретлау киҫәксәләре уҡ — үк, ғына — генә, ҡына — кенә һ. б. айырым яҙылалар: килде лә китте, барғас уҡ, ул ғына, шулай ҙа баһа.
Иҫкәрмә. 1) Түбәндәге һүҙҙәрҙә «үк» киҫәксәһе ҡушып яҙыла: әйҙүк, берүк, иртүк.
2) Иркәләү мәғәнәһендә килгәндә, ҡына — кенә, ғына — генә киҫәксәләре ҡушып яҙылалар: балағынам, әсәйгенәм, атҡынам.
56. Үтенеү, икеләнеү, һорау киҫәксәләре ҡушып яҙылалар: килсе, торсо, йөрөсө; баралыр, ҡайтҡандыр, эшләйҙер; ҡайттымы? эшлә неме?
Иҫкәрмә. Һорау киҫәксәһе һуңында килгән «ни» алмашы айырым яҙыла: ҡайттымы ни? эшләнеме ни?
Ялғауҙар яҙылышы 57. Бөтә ялғауҙар ҡушып яҙылалар.
58. Ялғауҙарҙың ҡалынлығы йәки нәҙеклеге тамыр йәки нигеҙ һүҙҙәрҙең һуңғы ижектәренә ҡарап билдәләнә; һуңғы ижек ҡалын булһа — ҡалын ялғау, нәҙек булһа — нәҙек ялғау яҙыла: а) ҡала — ҡалалар, ҡая — ның, ауыл — дан, ағас — ты, тау —ҙа, завод — тар, клуб — ҡа, партия — ның, комиссия — нан, идея — лар, семья — быҙ, самолет — ҡа, пулемет — тар, актер — ҙың, отчет — ты, баланс — баланста; б) бүлмә — бүлмәләр, шағир — ҙәр, тәртип — тәртибе, химик — тәр, классик — классигебеҙ, ударник — тәр, большевик — больше виктар, актив — кә, коллектив — кә, пионер — ҙәр, орден — ле, коммунизм — коммунизмгә, ленинизм — ленинизмдең, комму нист — коммунистар, комсомолец—комсомолецтар.
Иҫкәрмә. 1) Рус әҙәби теле аша ингән, бер генә нәҙек ижектән торған һүҙҙәрҙең ҡайһы берҙәренә ҡалын ялғауҙар ялғана: литр — литрлы, метр — метры, темп — темптар, тип — типтар, цех — цехтан, текст — тексҡа, цифр — цифрға. Был бер ижекле һүҙҙәр ҡушма һүҙҙәр составында килгәндә лә үрҙәге ҡағиҙә һаҡлана: сантиметр — ы, прототип — тар.
2) Әгәр рус теле аша ингән һүҙҙәрҙең йәки фамилияларҙың һуңғы ижеге «е» өнө менән башланһа, ялғау һуңғы ижек алдындағы ижектең ҡалын йәки нәҙек (йомшартылған) өнгә бөтөүенә ҡарап ялғана: боец — боецтар, поезд — поезда, разъезд — разъездың, Юлаев — Юлаевҡа, курьер — курьергә, ателье — ательенан, рельеф — рельефте, Юрьев — Юрьевте, Ғәлиев — Ғәлиевкә, армеец—армеецтар.
59. Рус әҙәби теле аша ингән һүҙҙәрҙең һуңғы өнөн йомшартып килгән «ь» билдәһе тамыр йәки нигеҙ һүҙҙәрҙә генә һаҡланып, ялғауҙар ҡушылғанда, төшөрөлә. Бындай һүҙҙәргә һәр ваҡыт нәҙек 161
Иҫкәрмә. 1) Түбәндәге һүҙҙәрҙә «үк» киҫәксәһе ҡушып яҙыла: әйҙүк, берүк, иртүк.
2) Иркәләү мәғәнәһендә килгәндә, ҡына — кенә, ғына — генә киҫәксәләре ҡушып яҙылалар: балағынам, әсәйгенәм, атҡынам.
56. Үтенеү, икеләнеү, һорау киҫәксәләре ҡушып яҙылалар: килсе, торсо, йөрөсө; баралыр, ҡайтҡандыр, эшләйҙер; ҡайттымы? эшлә неме?
Иҫкәрмә. Һорау киҫәксәһе һуңында килгән «ни» алмашы айырым яҙыла: ҡайттымы ни? эшләнеме ни?
Ялғауҙар яҙылышы 57. Бөтә ялғауҙар ҡушып яҙылалар.
58. Ялғауҙарҙың ҡалынлығы йәки нәҙеклеге тамыр йәки нигеҙ һүҙҙәрҙең һуңғы ижектәренә ҡарап билдәләнә; һуңғы ижек ҡалын булһа — ҡалын ялғау, нәҙек булһа — нәҙек ялғау яҙыла: а) ҡала — ҡалалар, ҡая — ның, ауыл — дан, ағас — ты, тау —ҙа, завод — тар, клуб — ҡа, партия — ның, комиссия — нан, идея — лар, семья — быҙ, самолет — ҡа, пулемет — тар, актер — ҙың, отчет — ты, баланс — баланста; б) бүлмә — бүлмәләр, шағир — ҙәр, тәртип — тәртибе, химик — тәр, классик — классигебеҙ, ударник — тәр, большевик — больше виктар, актив — кә, коллектив — кә, пионер — ҙәр, орден — ле, коммунизм — коммунизмгә, ленинизм — ленинизмдең, комму нист — коммунистар, комсомолец—комсомолецтар.
Иҫкәрмә. 1) Рус әҙәби теле аша ингән, бер генә нәҙек ижектән торған һүҙҙәрҙең ҡайһы берҙәренә ҡалын ялғауҙар ялғана: литр — литрлы, метр — метры, темп — темптар, тип — типтар, цех — цехтан, текст — тексҡа, цифр — цифрға. Был бер ижекле һүҙҙәр ҡушма һүҙҙәр составында килгәндә лә үрҙәге ҡағиҙә һаҡлана: сантиметр — ы, прототип — тар.
2) Әгәр рус теле аша ингән һүҙҙәрҙең йәки фамилияларҙың һуңғы ижеге «е» өнө менән башланһа, ялғау һуңғы ижек алдындағы ижектең ҡалын йәки нәҙек (йомшартылған) өнгә бөтөүенә ҡарап ялғана: боец — боецтар, поезд — поезда, разъезд — разъездың, Юлаев — Юлаевҡа, курьер — курьергә, ателье — ательенан, рельеф — рельефте, Юрьев — Юрьевте, Ғәлиев — Ғәлиевкә, армеец—армеецтар.
59. Рус әҙәби теле аша ингән һүҙҙәрҙең һуңғы өнөн йомшартып килгән «ь» билдәһе тамыр йәки нигеҙ һүҙҙәрҙә генә һаҡланып, ялғауҙар ҡушылғанда, төшөрөлә. Бындай һүҙҙәргә һәр ваҡыт нәҙек 161
